Η ιστορία του Αμανέ

Ο Αμανές αποτελεί ιδιόρρυθμο είδος μονωδικού, μακρόσυρτου και παθητικού τραγουδιού με κύριο χαρακτηριστικό την επανάληψη του τούρκικου επιφωνήματος αμάν , που σημαίνει έλεος ή οίκτος.

Παρότι ο αμανές φαίνεται να έχει τουρκότροπο μουσικό χαρακτήρα, πολλοί έγκυροι ανατολιστές και μουσικοκριτικοί υποστηρίζουν ότι, αν και καλλιεργήθηκε από τους Τούρκους και άλλους λαούς της Ανατολής στο παρελθόν, φέρεται να έχει την αρχή και την επίδραση της Βυζαντινής μουσικής και συγκεκριμένα του ήχου που λέγεται ''βαρύς'' και ανήκει στο εναρμόνιο γένος, ένα γένος της Βυζαντινής μουσικής. Παρόμοια χαρακτηριστικά με τους αμανέδες βρίσκουμε στους βαρείς και μακρόσυρτους επαναλαμβανόμενους ήχους όπως το χριστιανικό ψαλτικό τεριρέμ.

Μουσικά, οι αμανέδες έχουν την δική τους τεχνοτροπία με υψηλόφωνη, βαριά και βαθιά μολπή (τραγουδιστική απόδοση) που σύρει επι μακρόν σε ένταση και ποικιλία τους ήχους των λέξεων προσδίδοντας έτσι ανατολίτικο πάθος απροσμέτρητης αισθηματικότητας ( νταλκά ). Στην αρχή του αμανέ οι λέξεις αφού χωρίζονται σε φθόγγους και συλλαβές με παρατεταμένη κλιμάκωση και ποικιλία εκφώνησης, έτσι που μόλις ένα δίστιχο να χρειάζεται πεντε λεπτά της ώρας για να αποδωθεί, στη συνέχεια αρχίζει πάλι η επανάληψη του ίδιου διστίχου σε ταχύτερο ρυθμό με συνοδεία και άλλων αμανετζήδων όπου και οι λέξεις πλέον γίνονται κατανοητός. Μερικά γνωστά είδη αμανέδων είναι ο Ταμπαχανιώτικος , ο Σμυρνιώτικος , και ο Μπουρνοβαλιώτικος.

Επι τουρκοκρατίας , οι αμανέδες τραγουδιούνταν σε όλο τον ελλαδικό χώρο, κυρίως όμως στα νησιά του Αιγαίου και στα παράλια της Μικράς Ασίας. Σημαντικές πόλεις όπου τραγουδούσαν αμανέδες ήταν η Σμύρνη , το Αϊβαλί και η Μυτιλήνη. Εκεί υπήρχαν κάποια καφενεία , τα γνωστά Καφέ Αμάν ή αλλιώς Καφέ Σαντούρ , στα οποία έρχονταν οι άνδρες και τραγουδούσαν αμανέδες, όταν είχαν προβλήματα. Οι αμανέδες συνήθως ακολουθούνταν από την συνοδεία ενός ή περισσότερων οργάνων όπως σάζι , σαντούρι και ούτι.

Στην μετ' έπειτα εποχή ο αμανές απαγορεύτηκε από το Κεμαλικό καθεστώς στην Τουρκία με τη δικαιολογία ότι ήταν συνυφασμένο με τους Έλληνες και την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τρία χρόνα αργότερα, το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά με ιδιαίτερη διάταξη απαγόρευσε το είδος αυτό σε όλη την Ελλάδα θεωρούμενο ως καθαρό είδος τούρκικου τραγοδιού. Έτσι επίσημα αυτό το είδος εξωβελίστηκε και από τις δύο χώρες.

Όμως παρά τη σύγχρονη τάση εκ της ξενηλασίας και του <<μοντερνισμού>> που καταπολέμησε επιπρόσθετα το είδος αυτό, δεν έπαψε να αποτελεί τουλάχιστον ο ελληνικός αμανές, από τη μακρά περίοδο συμβίωσης με τους Τούρκους, μέρος αναπόσπαστο της λαϊκής μας μουσικής και παράδοσης.