Σταυροδρόμι (Σερρών) / Старошево (Серско)

Σταυροδρόμι ή Σταρόσεβο

   Σύμφωνα με πληροφορίες, οι σλαβόφωνοι κάτοικοι του χωριού μετανάστευσαν από την περιοχή της Στρούμιτσας κατά τον 18ο αιώνα, μεταβάλλοντας την πληθυσμιακή του δομή, η οποία μέχρι τότε συμπεριλάμβανε μόνο μερικούς Μουσουλμάνους. Για άγνωστους, όμως, λόγους, αναφέρονται Μουσουλμάνοι στο χωριό μόνο το 1873 σε μια πρόχειρη βουλγαρική απογραφή, ενώ αργότερα ποτέ.

   Οι βασικοί κάτοικοι του χωριού ήταν σλαβόφωνοι χριστιανοί, αργότερα Βουλγαρίζοντες και Ελληνίζοντες. Ο Γκεόργκι Στρέζοφ, το 1891 περιγράφει με δυο λόγια πώς ήταν η κατάσταση:

''Σταρόσοβο, τσιφλίκι του Σαρή Μπέη από τη Θεσσαλονίκη. 1/2 ώρα μέχρι το χωριό Μπούτκοβο (Κερκίνη) και 3 ώρες νότια από τα Άνω Πορρόια. Ελληνική εκκλησία. Νέο σχολικό κτίριο, στο οποίο διδάσκουν μικτά. 70 σπίτια Βουλγάρων αγροτών.''

   Όντως, είναι αλήθεια ότι υπήρχε ένας πυρήνας πατριαρχικών σλαβόφωνων (σλαβόφωνων Ελλήνων) στο χωριό, γύρω στους 25, όπως προκύπτει από την αφαίρεση των προσφύγων από το συνολικό πληθυσμό του χωριού, κατά την απογραφή του 1928. Η παραπάνω θέση επιβεβαιώνεται και από μια βουλγαρική πηγή, η οποία θα αναλυθεί παρακάτω. Επίσης, υπήρχε όντως ένα ελληνικό σχολείο. Κατά τα έτος 1898-1899 η Επιτροπή Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κων/πόλεως, έστειλε μέσω του προξενείου Σερρών, ορισμένα εμβάσματα για την συντήρηση των ελληνικών σχολείων στη περιοχή. Μεταξύ άλλων, προορίζονταν 12 οθωμανικές λίρες για τον Χρήστο Παπαϊωάννου, δάσκαλο του Σταρόσοβου. Την ύπαρξη σχολείου επικυρώνει και ο Brancoff αναφέροντας ότι στο χωριό υπήρχε ένα σχολείο με 30 μαθητές.
   Με βάση τα Βουλγαρικά στοιχεία, δίνεται η δυνατότητα να υπολογιστεί ο αριθμός των κατοίκων του χωριού στα έτη 1891, 1900 και 1905. Συγκεκριμένα:

1. ''70 Βουλγαρικά σπίτια'' (περίπου 350 άτομα), Στρέζοφ 1891
2. ''460 Βούλγαροι χριστιανοί'', Κάντσοφ 1900
3. ''488 Βούλγαροι εξαρχικοί και 56 πατριαρχικοί Γραικομανοί'', Brancoff 1905

   Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι ενώ μέχρι το 1905 υπάρχει μια αύξηση του πληθυσμού, φαινόμενο που παρατηρείται στα περισσότερα χωριά της περιοχής, φτάνοντας συγκεκριμένα τα 544 άτομα, γύρω στα 150 άτομα εγκαταλείπουν το χωριό στην περίοδο 1912-1913, ως αποτέλεσμα των πολεμικών αναταραχών εκείνων των χρόνων. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται, κάθε χωριό που έστειλε εθελοντές στο Βουλγαρικό Στρατό το 1912, πλήρωσε ένα τίμημα, με μεγαλύτερο στη περιοχή αυτό των Άνω και Κάτω Πορροΐων, τα οποία παραδόθηκαν στις φλόγες από τον ελληνικό στρατό στις 9 Ιουλίου 1913. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι μαζί με τους βουλγαρίζοντες, μετανάστευσαν και αρκετές οικογένειες ελληνιζόντων, οι μισές του χωριού. Ενδεχομένως, έχοντας στενές σχέσεις με τους βουλγαρίζοντες, αποφάσισαν να τους ακολουθήσουν. Συνεπώς, δεν ισχύει ο ισχυρισμός του Γενικου Επιτελείου Στρατού περί 30 μόλις προσφύγων από το Σταρόσοβο. Η διαφορά αποτυπώνεται και στην απογραφή του 1913, οπότε οι κάτοικοι είναι 404. Οι εθελοντές που στάλθηκαν από το Σταρόσοβο στη Μακεδονο-Αδριανουπολίτικη Οργάνωση το 1912 ήταν μόλις 2, με σκοπό την βουλγαρική απελευθέρωση της Μακεδονίας. Όταν η Βουλγαρία έχασε τον πόλεμο, 150 άτομα, πιθανότατα οι οικογένειες των εθελοντών (σε ευρύτερο πλαίσιο) και άλλοι βουλγαρίζοντες, εγκατέλειψαν το χωριό. Λίγους μήνες αργότερα, στην απογραφή του 1913, οι κάτοικοι του Σταρόσοβου αριθμούσαν σε 404.

   Ο πληθυσμός έμεινε σταθερός μέχρι το 1924, οπότε υποστηρίζει ο Ιορντάν Ιβάνοφ ότι στο Σταρόσοβο ζούσαν 80 βουλγαρικές οικογένειες (εκ των οποίων 5 οικογένειες ''Γραικομανών''). Το 1925, αμέσως μετά το επεισόδιο του Πετρίτς, οι Βουλγαρίζοντες φοβούμενοι τυχόν αντίποινα από την ελληνική πλευρά εγκατέλειψαν μαζικά το χωριό και εγκαταστάθηκαν στη περιοχή του Πετρίτς. Εκείνη τη περίοδο υποβλήθηκαν 44 αιτήσεις από το Σταρόσοβο για την εθελούσια μετανάστευση, βάσει της συνθήκης του Νεϊγύ. 

    Οι 5 οικογένειες ''Γραικομανών'', θα αποτελέσουν τους ντόπιους Σλαβόφωνους Έλληνες. Μερικά χρόνια μετα, 214 πρόσφυγες ήρθαν στο χωριό από την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο. Ο πληθυσμός του χωριού το 1928 ήταν 242 άτομα.  

Ο πληθυσμός του Σταρόσοβου και έπειτα Σταυροδρομίου:

• περ. 350 άτομα (1891)
• 460 άτομα (1900)
• 544 άτομα (1905)
• 404 άτομα (1913)
• περ. 400 άτομα (1924)
• 242 άτομα (1928) εκ των οποίων 214 πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο.